Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wlkp. w Pniewach

Czym jest integracja sensoryczna?

Otaczający nas świat jest pełen różnorodnych bodźców, które odbieramy za pomocą zmysłów: dotyku, wzroku, słuchu, smaku, zapachu. Obok pięciu podstawowych zmysłów istnieją jeszcze dwa są to: układ przedsionkowy (zwany też zmysłem równowagi) i propriocepcja (inaczej zmysł kinestetyczny, dostarczający informacji o położeniu poszczególnych części ciała w przestrzeni).

Jeśli nasz organizm, a przede wszystkim nasz układ nerwowy, prawidłowo odbiera i przetwarza dopływające do niego z zewnątrz informacje, proces integracji sensorycznej przebiega bez zakłóceń - potrafimy trafnie ocenić sytuację, w której się znajdujemy i właściwie na nią zareagować np. ściszamy odbiornik gdy muzyka jest zbyt głośna, cofamy rękę gdy dotkniemy gorącego przedmiotu.

Natomiast kiedy nasz mózg ma problem z właściwym odbiorem i przetwarzaniem bodźców, świat wokół staje się nieprzyjazny - lekki dotyk, cichy dźwięk może sprawiać ból a nasze ciało nie reaguje tak jakbyśmy chcieli.

Odpowiadając na pytanie czym jest integracja sensoryczna możemy stwierdzić, że jest to  sposób porządkowania przez mózg informacji odbieranych przez zmysły. Pozwala ona człowiekowi na celowe działanie, właściwe reakcje organizmu. Umożliwia również selekcję informacji i odwołuje się do naszych wcześniejszych doświadczeń.

Integracja sensoryczna, tak jak np. oddychanie, jest procesem nieświadomym. Jej rozwój rozpoczyna się już w życiu płodowym i trwa do końca życia.

Jakie zachowania dziecka mogą wskazywać na problemy z integracją sensoryczną ? 

U dzieci, których rozwój integracji sensorycznej nie przebiega prawidłowo, najczęściej obserwujemy następujące objawy:

• Dziecko jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem, często wybudza się w nocy
• Ma trudności z jedzeniem - preferuje określony rodzaj i konsystencję pokarmów, ma problem z gryzieniem, żuciem pokarmów
• Jest niezdarne, słabo skoordynowane
• Ma trudności z ubieraniem się, wiązaniem butów, zapinaniem guzików
• Ma problemy z utrzymaniem równowagi, często przewraca się na prostej drodze
• Często wpada na stojące przedmioty
• Ma problem z koncentracją uwagi, często się rozprasza
• Przyjmuje nieprawidłową postawę przy stoliku lub ławce – podpiera głowę, zjeżdża z krzesła
• Jest nadruchliwe, nie może usiedzieć w jednym miejscu, często zmienia aktywności i pozycje ciała
• Uwielbia karuzelę i huśtawki lub ich unika
• Porusza się nieadekwatnie do sytuacji - zbyt wolno lub zbyt szybko
• Jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża, bywa uparte, niezadowolone bez przyczyny, trudno zrozumieć przyczynę jego zachowania
• Ma trudności z nauką jazdy na rowerze, hulajnodze
• Czuje się niepewnie na niestabilnym podłożu
• Przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłogi, np. wejść na schody
• Nie toleruje zabiegów higienicznych np.: mycie głowy, kąpiel, obcinanie włosów, paznokci
• Nie lubi się przytulać, nie lubi niespodziewanego dotyku lub przeciwnie nadmiernie obściskuje, dąży do mocnego kontaktu fizycznego
• Nie znosi metek od ubrań
• Zwykle odmawia ubierania nowych rzeczy, woli nosić stare, często już znoszone rzeczy
• Nadmiernie zwraca uwagę na brudne dłonie, unika brudzących zabaw
• Nie adekwatnie dopasowuje siłę do zadania
• Unika zabaw zespołowych z kolegami, rodzeństwem, jest kiepskim zawodnikiem w zespole – myli kierunki, jest zagubione na boisku
• Sprawia wrażenie, że nigdy się nie męczy lub wręcz przeciwnie męczy się bardzo szybko
• Ma problem z zaplanowaniem ruchu, nie wie od czego zacząć wykonanie nowej czynności
• W nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by się odnaleźć w otoczeniu
• Uwielbia ekstremalne przeżycia np. skoki na głęboką wodę, szybką jazdę na nartach , szybkie zjeżdżalnie wodne, ciągle mu mało, nie zwraca uwagi na niebezpieczeństwo.
• Ma trudności szkolne np. z czytaniem i pisaniem, cięciem nożyczkami, odwraca litery, cyfry, ma trudności w przepisywaniu z tablicy, nie ma dominacji jednej ręki

Procesy integracji sensorycznej mają istotny wpływ na rozwój motoryczny, poznawczy jak i emocjonalno-społeczny dziecka. U dzieci, których integracja sensoryczna nie przebiega prawidłowo, pojawiają się  trudności w prawidłowym rozwoju mowy,  poziomu koncentracji uwagi, sprawności grafomotorycznej, orientacji przestrzennej, trudności w nauce czytania i pisania itp. Dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego mają również problem z regulowaniem napięcia emocjonalnego na skutek czego często reagują nieadekwatnie do sytuacji co w konsekwencji negatywnie wpływa na ich relacje z rówieśnikami oraz obniżenie ogólnej samooceny dziecka. 

Co należy zrobić gdy podejrzewamy u dziecka nieprawidłowości w rozwoju sensomotorycznym?

Podejrzenie występowania u dziecka zaburzeń integracji sensorycznej powinno skłonić nas do szukania specjalistycznej pomocy w celu przeprowadzenia diagnozy przebiegu procesów integracji sensorycznej dziecka oraz, w przypadku zaistnienia takiej potrzeby, włączenie dziecka w terapię integracji sensorycznej.

Im dziecko starsze (zwłaszcza po 9 roku życia), tym mniejsza ilość objawów powinna uzasadniać skierowanie na odpowiednie badania. Najlepsze efekty terapii integracji sensorycznej uzyskuje się do około 10 roku życia dziecka.

A. Chmielnik

Źródła:

S. Habrych „Integracja sensoryczna - co to jest?”

P. Łuczyńska „Teoria integracji sensorycznej. Czym jest integracja sensoryczna?”

https://www.centrumsi.pl/terapia-i-diagnoza/co-to-jest-integracja-sensoryczna.html